Saç Dökülmesi Tedavisinde Minoksidil Kullanımı ve Minoksidil Başarı Durumu İncelemesi

Bu makale saç dökülmesi tedavisinde Topikal minoksidil kullananlar için değerlendirmeler ve bilimsel bilgiler ışığında rehberliği hedefler. Arkanıza yaslanarak, FDA tarafından saç dökülmesi ile mücadelede kullanılan minoxidil hakkında sunduğumuz verileri inceleyin ve gelecekte alacağınız karara makale sonunda karar verin.

Minoksidil Nedir ve Ne İşe Yarar?

Androjenlere bağlı saç dökülmesi (AGA) olarak bilinen KADIN veya ERKEK tipi saç dökülmelerinde Amerika Ulusal Gıda ve İlaç İdaresi olan FDA tarafından onay almış bir etken madde olan Minoxidil (Minoksidil) uzun yıllar boyunca bu alanda kullanıldı ve kullanılmaya da devam ediyor.  Tamamen bir rastlantı sonucunda hipertansiyon tedavisinde kullanılan minoksidilin saç (aslında kıl) çıkardığı keşfedildi. Minoksidil oral olarak alınıyordu ve yüz, kafa derisi ve göğüste kıl büyümelerine beklenmedik bir şekilde sebep oldu. (İlgili çalışma) Bunu gören bilim insanları, ilacın kalıtsal saç dökülmesinde etkili olabilir mi? sorusundan yola çıkarak minoxidil’in %2 (kadınlar için) ve %5’lik (erkekler için) formlarını denemeye başladılar. Bu çalışmalar sonucunda hatırı sayılır etkisi olan ilaç 1998 yılından beri saç dökülmesi tedavisi sektöründe kullanılan ticari bir ilaç formuna dönüştü.

Minoksidil Çalışma Mekanizması Nasıl İşler?

Yapılan onca çalışmaya rağmen minoksidilin saçları yeniden tekrar nasıl çıkardığına kimse emin olamadı. Ancak saç dökülmesinde etkin olarak kullanılan bu ilacın bazı mekanizmalardan biri ya da birkaçı hatta belki de tamamını kullanarak çalıştığı konusunda çeşitli teoriler ve hipotezler geliştirildi. Bunları şu şekilde sıralayalım:

• Artan mikro sirkülasyon sayesinde potasyum iyon kanallarının açılarak tamamen uyuma formuna geçmiş ya da incelmiş olan saç köklerine kan taşınmasının sağlanmış olması. Dolayısıyla besin ve oksijen kıtlığı çeken saç foliküllerinin bu ihtiyacını gidermeye başlaması.
• Kafa derisinde azalan İnflamasyon (enflamasyon) ve ilginç bir şekilde diğer adı bazı kaynaklarda yangı olarak geçer. Enflamasyonun son yıllarda kellikte önemli bir role sahip olduğu görüşü hakim oldu. Eğer kafa derisinde yangı yani inflamasyon varsa saç kökü çevresinde androjenlere örneğin DHT hormonuna bağlı reaksiyonların kolayca gerçekleşmesi yolu açılır ve saçların incelerek küçülmesi ve tamamen yok olması süreci başlar. Minoxidilin bu sürece müdahale ettiği düşüncesi de hakimdir.

Minoxidil Moleküler Yapısı, Kaynak: Wikipedia

Minoksidil Saç Dökülmesinde Ne Kadar Etkilidir?

Teknik bir dilde ve genel anlamda ilacın kullanımı sonucunda ”saçların yeniden çıkması ve ince saçların kalın saç formuna dönüşmesi” kişiye özel bir durumdur. Bu konuya baktığımızda da minoksidilin etkilerinden bahsedecek olursak, saç sayısındaki genel değişiklikten mi bahsediyoruz? Kullanım boyunca saç kalınlıklarında eskiye göre bir değişiklik oldu mu? Terminal (saçın sol hali) halde bulunan kıllarda bir artış oluyor mu? Vellus yani ayva tüyüne haline gelmiş kıllar terminal hale geliyor mu? Ya da en çerçeve halde saç yoğunluğu değişti mi? gibi sorulara kişinin net cevaplar vermesi gerekir.

Yapılan teknik çalışmalar ve deneklerde ortaya çıkan sonuçlar neticesinde minoksidil ne kadar etkili sorusuna farklı cevaplar çıkmıştır. Kullanım düzeni, miktarı, yaş aralığı, genel saç durumuna bakıldığında sonuçlar hatırı sayılacak ölçüde birbirinden farklıdır. Genel manada söylemek gerekirse, FDA tarafından onaylanan ve saç dökülmesi tedavisinde kullanılan minoksidilin başarı oranı maalesef %100 veya biraz daha aşağısı değildir. Yapılan bir çalışma minoksidilin başarı oranını %40 – %60 arasında değişen bir değer olduğunu ortaya koymuştur. (Söz konusu çalışma için tıklayınız)

Peki Minoksidil Neden Herkeste İşe Yaramıyor?

Bazı kimseler ilaç kullanımından %60 başarı sağlarken bazı kişiler hiçbir olumlu dönüş alamıyorlar. Peki, neden minoksidil bazı kişilerde çalışmıyor? Saç tedavisinde temel metot minoksidil spreyin topikal olarak kafa derisinde püskürtülmesidir.  İlacın saç derisinde etkin bir şekilde işe yaraması yani çalışması için SülfoTransferaz adlı bir enzim ile temas ederek etkileşime girmesi ve saç köklerine tutunarak saç büyümesini destekleyen etkileri ortaya çıkarması gerekmektedir. Ciltteki SülfoTransferaz enziminin üretilmesinden de SULT1A1 Geni sorumludur.

Yapılan bir çalışma sonucunda ne yazık ki erkeklerde ve kadınlarda %60’ın üzerinde bir kesimde deriye uygulanan minoksidilin çalışmasını sağlayacak miktarda SülfoTransferaz olmadığı ortaya çıktı. [Yapılan Çalışma] Bu şu anlama geliyor, birçok kişide işe yarayan ve saç çıkaran minoksidil neden bende hiçbir işe yaramadı? diye düşünen kişilere aslında net bir cevap olabilir. Ancak iyi minoksidilin etkinliği için kafa derisindeki SülfoTransferazın aktivite seviyelerini artırmanın bazı yolları var. Bu yollar nelerdir? yazının devamında anlatmaya çalışacağım.

Minoksidilin Saç Dökülmesini Tedavi Etmedeki Başarısı Nedir?

Minoksidilin saç tedavisinde başarılı olup olmayacağı genel manada aşağıdaki şu etmenlere bağlıdır:

• Kullanılan dozaj miktarı ve uygulanan tedavi programı
• Bireyin cinsiyeti
• Saç dökülmesinin şiddeti
• Kişinin genetik yapısına göre SULT1A1 genine sahip olma oranı
• Minoksidilin kullanma yöntemi oral (ağızdan) mı yoksa topikal (deri yüzeyinden) mi kullanıldığı

Minoxidil etkisi konusunda 1999 yılında 96 hafta (1 yıl 7 ay) süren bir çalışma yapıldı. Bu çalışmanın temel amacı minoxidilin %2 ve %5 oranlarının kullanımı sonucu saç yoğunluğundaki etkilerini görmektir. Hiçbir şekilde etken maddeyi kullanmayan grupta (plasebo grubu) ve %2 ve %5 lik formunu kullanan gruplar karşılaştırıldı. Hiçbir etken madde kullanmayan gruba göre %5 lik formu kullananlardaki iyileşme %30 ve %2 lik formu kullananlarda %20 oranında daha yüksek olmuştur. (İlgili deneysel çalışma için tıklayınız)

Yukarıdaki çalışma tablosunda 96. hafta sonrasında topikal minoksidil kullanımı tüm tedavi guruplarında durdurulmuştur.

Topikal yolla minoksidile başvuranların ortalama %40 ile %60 lık kesimi herhangi bir olumlu yanıt alamamasına karşılık genel manada tüm katılımcılardaki ortalama saç büyüme oranları incelendiğinde saç büyüme sonuçları istatistiksel oranda iyileşmiştir. Bu oranlar gösteriyor ki ortalama olarak, topikal minoksidil kullananların %50’si hiçbir fayda fark etmezken %50’lik kısmı başarı sağlayabiliyor. O halde bu saç dökülmesine çözüm olarak kullanılan minoxidil ilacı tedavisinde sizin de %50’lik bir başarı sansınızın olduğu anlamına gelir.

Minoksidilin Saç Dökülmesine Sağladığı Yarar Uzun Süreli mi?

Bugüne kadar geri dönüş yapan kullanıcı deneyimleri ve çalışmalar neticesinde maalesef topikal minoksidil tedavisi ile bir ömür boyunca saçların yeniden çıkması, saçların güçlenmesi konularında umulan kadar uzun ömürlü olma ihtimalinin düşük olması. Kısa bir ifadeyle klinik çalışmalar ve kullanıcı deneyimleri minoksidilin etkisinin zamanla azaldığını göstermiştir.

Bir diğer çalışma da şöyle diyor; uzun bir süre olarak varsayabileceğimiz 5 yıllık bir süreçte topikal minoksidilin etkisi azalıyor gibi görünüyor.

* Topikal minoksidil ile tedavi edilen androgenetik alopesi (erkek tipi kellik) hastalarında saç tüyü olmayan olmayan hedef alanlardaki 5 yıllık kullanım süresindeki saç sayısı değişimleri yukarıdaki grafikte açıkça görülmektedir. [Kaynak]

Minoksidilin Sağladığı Fayda ve Etkisi Nasıl Arttırılabilir?

Minoksidilin etkisini arttırma konusunda ilerleyen süreçlerde detaylı bir makale yazacağız. Ancak şimdilik minoxidil losyonu kullanımında etkiyi arttıracak 3 temel yöntemden bahsederek yetinelim.

1. Oral Minoksidil Kullanmayı Düşünün

Özellikle de birtakım gerekli testler ve laboratuvar tetkikleri ile doktorunuzun rehberliğinde bu yöntemi tercih edebilirsiniz. Deriye uygulanıp düşük şanslarda fayda sağlaması ve her gün düzenli olarak kullanım güçlüğü sebebiyle oral yoldan günlük 2,5 mg ya da daha yüksek oranlarda minoksidil alımı başarı şansını %90’lara çıkartabilmektedir. Karaciğerde bol miktarda bulunan sülfotransferaz enzimi minoksidilin çalışmasına olumlu etki sağlar.

2. Minoksidil Emilim Arttırıcıları Deneyin

Yapılan deneyimlemeler ve geri dönüşler gösterdi ki retinoik asit ve mikro iğneleme topikal minoksidilin derideki emilimini arttırmaktadır. Ayrıca minoksidilin çalışması için ihtiyaç duyduğu olmazsa olmaz sülfotransferazı da aktif hale getiriyorlar. Mikro iğneleme için Dermaroller 2 mm ve üzeri tercih edilebilir. Retinoik asit için de tretinoin krem ihtiyacınızı görecektir.

3. Minoksidilin Oranının %15’e Kadar Arttırılması

Bazı çalışmalar neticesinde %2 ve %5 Minoksidil dilüsyonuna (oranı) tepki vermeyen kişilerin bu oranı %10 ile %15 minoksidil içeren losyonlarla değiştirdiklerinde saçlarında olumlu gelişmeler fark etmişlerdir.

Yukarıda sıraladığımız bu 3 yöntem sayesinde topikal (deriye uygulanan) minoksidilin etkilerini arttırmayı deneyebilirsiniz. Bu hususlarda saç dökülmesi ve erkek tipi kellik ile mücadelede yeni makalelerle farklı açılardan konuyu değerlendirerek önerilerde bulunmaya devam edeceğim.